Zapalenie płuc – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie płuc to infekcja jednego lub obu płuc wywołana przez bakterie, wirusy lub grzyby. Infekcja prowadzi do stanu zapalnego pęcherzyków płucnych, które wypełniają się płynem lub ropą powodując tym samym kaszel (z flegmą), gorączkę, dreszcze i trudności w oddychaniu.

Choroba jak i jej objawy różnią się w zależności od tego czy zapalenie przybiera postać łagodną czy poważną. Wpływ na to mają między innymi rodzaj czynnika etiologicznego (wirus/bakteria), wiek oraz ogólny stan zdrowia.

Zapalenie płuc jest znacznie poważniejsze w przypadku:noworodków i małych dzieci, osób starszych (od 65 roku życia), chorych cierpiących na niewydolność serca, cukrzycę i przewlekłe obturacyjne zapalenie płuc, osób, których system odpornościowy został osłabiony w wyniku choroby lub działania innego czynnika – wirus HIV/AIDS, chemioterapia lub przeszczep organu czy szpiku kości.

Rodzaje zapalenia płuc

Nazwa choroby dotyczy sposobu w jaki doszło do infekcji oraz czynnika, który ją spowodował.

Pozaszpitalne zapalenie płuc
Pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP) dotyczy zachorowań poza szpitalem. Większość ludzi zapada na tą chorobę w wyniku wdychania wirusów lub bakterii (zwłaszcza podczas snu), które żyją w ustach, nosie lub gardle.

PZP to najczęstszy rodzaj zakażenia płuc. Najwięcej zachorowań pojawia się zimą. Każdego roku na PZP choruje około 4 miliona ludzi. 1osoba na 5 chorych wymaga leczenia szpitalnego.

Szpitalne zapalenie płuc
Na szpitalne zapalenie płuc (SZP) mogą zachorować pacjenci leczący się w szpitalu na inna chorobę. W grupie zwiększonego ryzyka są chorzy, których oddychanie wspomagane jest wentylatorem. SZP jest znacznie poważniejsze od PZP ponieważ organizm jest już zaatakowany przez inną chorobę. Ponadto w szpitalu znajduje się o wiele więcej wirusów i bakterii, które są odporne na antybiotyki – leki, którymi leczy się zapalenie płuc.

Zapalenie płuc związane z opieką medyczną
Ten rodzaj choroby spowodowany jest kontaktem ze służbą zdrowia (domy opieki zdrowotnej, centra dializ oraz przychodnie.

Pozostałe rodzaje zapalenia płuc

Zachłystowe zapalenie pluc
Powstaje na skutek przypadkowego dostania się do płuc jedzenia, napoju lub śliny. Występuje zazwyczaj u osób z zaburzeniami naturalnego odruchu gardłowego, do którego doszło na skutek uszkodzenia mózgu, mających trudności z przełykaniem oraz nadużywających alkoholu lub narkotyków.

W jamie płucnej chorych gromadzi się ropa (rozwija się ropień płucny).

Atypowe zapalenie płuc
Ten rodzaj choroby powodują bakterie takie jak Legionella pneumophila, mycoplasma pneumonia i Chlamydophila pneumoniae. Można się nią zarazić od drugiej osoby.

Co powoduje zapalenie płuc?

Przyczyną zapalenia płuc są różne czynniki etiologiczne czyli bakterie, wirusy i grzyby.
Przez większość czasu organizm filtruje z zarazków powietrze, którym oddychamy, co chroni płuca przed zakażeniem. Bywa jednak, że bakteria, wirus albo grzyb dostanie się do płuc i wywoła infekcję. Zdarza się to najczęściej w przypadku, kiedy: system odpornościowy jest osłabiony, zarazek jest groźny, organizm nie jest w stanie filtrować powietrze z zarazków.

Usta i drogi oddechowe są narażone na kontakt z zarazkami podczas wdychania powietrza przez nos i usta. System odpornościowy, kształt nosa i gardła, zdolność odkaszliwania oraz rzęski (cienkie wypustki cytoplazmatyczne) zapobiegają przedostawaniu się wirusów, bakterii i grzybów do płuc.

Kaszlenie jest na przykład sposobem na powstrzymanie zarazków przed dostaniem się do płuc. Zdolność odkaszliwania jest zaburzona u ludzi, którzy mieli udar lub są pod wpływem działania środków uspokajających. To znaczy, że zarazki nie są usuwane podczas kaszlenia. Pozostają one w drogach oddechowych.

Kiedy wirusy, bakterie lub grzyby zaatakują płuca, system odpornościowy reaguje. Wysyła on różne komórki, które atakują zarazki. Komórki te podrażniają pęcherzyki płucne, do których wdaje się stan zapalny i które następnie wypełniają się płynem lub ropą. To przyczynia się do powstania objawów zapalenia płuc.

Bakterie
Bakterie to najczęstsza przyczyna zapalenia płuc u dorosłych. U niektórych, zwłaszcza u osób starszych i inwalidów bakteryjne zapalenie płuc jest powikłaniem grypy, a nawet przeziębienia

Setki różnych rodzajów bakterii powoduje tą chorobę. Bakteryjne zapalenie płuc może rozwinąć się samo lub powstać na skutek powikłania po grypie lub przeziębieniu. Stan zapalny obejmuje zazwyczaj jeden płat/obszar płuc – płatowe zapalenie płuc.

Najczęstszą przyczyną są bakterie treptococcus pneumonia lub pneumococcus.

Inną odmianą bakteryjnego zapalenia płuc jest atypowe zapalenie płuc wywołane, do którego zaliczają się:

Legioneloza zwana „chorobą legionistów”. Ten rodzaj zapalenia płuc spowodował wiele groźnych epidemii, które wybuchały w wyniku kontaktu z bakteriami żyjącymi w chłodniach kominowych, brodzikach i fontannach.

Mikoplazmatyczne zapalenie płuc. Ta odmiana zapalenia płuc dotyczy głównie osób przed 40 rokiem życia. Podatni na nią są szczególnie ludzie żyjący lub pracujący w dużych skupiskach ludności (szkoła, schroniska lub więzienia). Choroba przybiera zazwyczaj łągodną postać. Bez trudu można ją wyleczyć antybiotykami. W niektórych przypadkach może być groźna. Towarzyszy jej wtedy wysypka i hemoliza (niszczenie czerwonych ciałek krwi).

Chlamydiowe zapalenie płuc. Ten rodzaj choroby ma postać łagodną. Zapadają na nią najczęściej ludzie w wieku od 65 do 79 lat.

Wirusy
Wirusy oddechowe przyczyniają się do jednej trzeciej zachorowań na zapalenie płuc każdego roku. Są one najczęstszą przyczyną choroby u dzieci przed 5 rokiem życia.

Większość zachorowań ma postać łagodną. Chorzy zaczynają czuć się lepiej już po 1-3 dniach zazwyczaj bez jakiejkolwiek kuracji. Niektóre przypadki są bardziej poważne i wymagane jest leczenie szpitalne.

Chory na wirusowe zapalenie płuc może również złapać bakteryjną odmianę tej choroby.

Wirus grypy jest najczęstszą przyczyną wirusowego zapalenia płuc u dorosłych. Inne wirusy powodujące chorobę to wirus RSV, rinowirus, wirus opryszczki pospolitej i SARS (zespół ostrej ciężkiej niewydolnośći oddechowej).

Grzyby
Zapalenie płuc mogą wywoływać 3 grupy grzybów występujących w glebie, które powodują kokcydioidomikozę (głównie w Południowej Kalifornii i na południowo-zachodnich obszarach USA), histoplazmozę (stan Ohio oraz dolina rzeki Mississipi) oraz grzyb cryptococcus. Większość ludzi narażonych na kontakt z tymi grzybami nie zapada na chorobę. Jednak ci, którzy zachorują muszą poddać się leczeniu.

Poważne infekcje grzybicze są bardzo częste u osób, których układ odpornościowy został osłabiony np. przez wirus HIV lub AIDS.

Choroba peumocystis jirovecii, dawniej pneumocystis carinii, uważana jest często za grzybicze zapalenie płuc. Jednak w jej przypadku nie stosuje się leków antygrzybiczych. Zapadają na nią osoby, które:

• są chore na AIDS, mają wirusa HIV lub raka
• są po przeszczepie organu lub szpiku kostnego
• przyjmują leki, które wpływają na system odpornościowy

Jakie są oznaki I objawy zapalenia płuc?

Choroba jak i jej objawy różnią się w zależności od tego czy zapalenie przybiera postać łagodną czy poważną. Wpływ na to mają między innymi rodzaj czynnika etiologicznego (wirus/bakteria), wiek oraz ogólny stan zdrowia.

Udaj się do lekarza jeśli:

• masz wysoką gorączkę
• masz dreszcze
• odkrztuszasz flegmą co nie poprawia lecz pogarsza twój stan
• miewasz duszności podczas zwykłych codziennych obowiązków
• odczuwasz ból w klatce piersiowej podczas kaszlenia lub oddychania
• źle się czujesz po przebytej grypie lub przeziębieniu

Chorzy na zapalenie płuc miewają również inne objawy – nudności, wymioty czy biegunkę.

Objawy bywają różne. Noworodki, na przykład, nie muszą mieć żadnych oznak, albo mogą wymiotować, mieć gorączkę lub kaszel, stać się niespokojne, zmęczone czy stracić energię.

Powikłania zapalenia płuc
Bardzo często chorzy na zapalenie płuc powracają całkowicie do zdrowia i nie mają żadnych powikłań. U niektórych jednak, zwłaszcza tych, którzy znajdują się w grupie ryzyka, stwierdza się powikłania takie jak:

Bakteriemia
Powikłanie, w przypadku którego infekcja atakuje krwioobieg, a stamtąd przedostaje się do innych organów (nawet do mózgu).

Ropień płuc
Powstaje na skutek gromadzenia się ropy w jamie płucnej. Leczy się go antybiotykami. W niektórych przypadkach musi zostać usunięty chirurgicznie.

Wysięk opłucnowy
Zapalenie płuc może spowodować gromadzenie się płynu w przestrzeni pomiędzy płucami a ścianą klatki piersiowej. Do płynu może wdać się zakażenie powodując ropniaka. Jeśli tak się stanie, płyn usuwany jest chirurgicznie lub poprzez dren.

Jak leczyć zapalenie płuc?

Leczenie zależy od rodzaju oraz postaci choroby. Większość chorych na pozaszpitalne zapalenie płuc (najczęstsze) leczy się w warunkach domowych. Celem kuracji jest wyleczenie infekcji oraz niedopuszczenie do powikłań.

Leczenie
Ważne jest, aby stosować się do zaleceń, przyjmować lekarstwa oraz być pod stałą opieką lekarską. Zapytaj lekarza, kiedy należy zaplanować kontynuację leczenia. Aby upewnić się, że choroba minęła zaleci on wykonanie rentgena klatki piersiowej.

Po kilku dniach lub tygodniach chory powinien czuć się lepiej. Jednak jeszcze przez miesiąc może utrzymywać się zmęczenie. Pacjenci leczeni w szpitalu potrzebują około 3 tygodni zanim powrócą do całkowitej formy.

Bakteryjne zapalenie płuc
Bakteryjne zapalenie płuc jest leczone antybiotykami, które przepisuje lekarz. Należy stosować się do jego zaleceń. Chory może czuć poprawę przed zakończeniem kuracji. Mimo to, powinien wybrać lekarstwa do końca. Inaczej choroba może wrócić.

Większość ludzi zaczyna czuć się lepiej po 1-3 dniach kuracji antybiotykowej. Objawy takie jak kaszel czy gorączka powoli ustępują.

Wirusowe zapalenie płuc
Antybiotyków nie podaje się w przypadku wirusowego zapalenia płuc. Lekarz przepisuje natomiast leki przeciwwirusowe. Stan chorego ulega poprawie zazwyczaj po 1-3 dniach.

Leczenie poważnych objawów
Chorzy powinni być leczeni w szpitalu, kiedy:

• Objawy są poważne
• Istnieje ryzyko powikłań na skutek innych chorób

Tlen będzie dostarczany do organizmu w sytuacji, gdy jego poziom we krwi będzie niski. U chorych na bakteryjną odmianę choroby antybiotyki są podawane za pomocą infuzji dożylnej.

Jak zapobiec zapaleniu płuc?

Zapalenie płuc to poważna choroba, która może zagrażać życiu. Jeśli jesteś w grupie ryzyka podejmij odpowiednie kroki, aby zapobiec infekcji.

Szczepionki
Szczepionki mogą zapobiec pneumokokowemu zapaleniu płuc oraz grypie. Nie są jednak w stanie uchronić przed wszystkimi infekcjami. Jednak w porównaniu z osobami, które się nie zaszczepiły, osoby zaszczepione: łagodniej przechodzą infekcję, chorują krócej, mają mniej poważne powikłania.

Szczepionki przeciwko pneumokokowemu zapaleniu płuc
Szczepionka jest stosowana, aby zapobiec chorobie. U większości ludzi, wystarczy jedna dawka na 5 lat. Sczepienie zaleca się głównie:

• Osobom po 65 roku życia.
• Osobom cierpiącym na przewlekłe lub długoterminowe choroby oraz o słabej odporności (chorzy na raka lub AIDS, nosiciele wirusa HIV lub osoby z usuniętą śledzioną).
• Rdzenni mieszkańcy Alaski oraz niektóre populacje Indian.
• Dzieci do 2 lat lub pomiędzy 2 a 5 rokiem życia, którymi codziennie opiekują się opiekunowie.

Szczepionka przeciwko grypie
Szczepionka, która pomaga zapobiec grypie działa przez 1 rok. Zazwyczaj pacjenci szczepieni są w październiku lub listopadzie, zanim rozpocznie się sezon zachorowań.
Zapalenie płuc może być powikłaniem grypy, dlatego szczepionka przeciwko grypie może przed nim uchronić.

Szczepionka przeciwko Hib
Haemophilus influenzae typu B (Hib) to rodzaj bakterii, która powoduje zapalenie płuc oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Aby zapobiec infekcji szczepionkę podaje się dzieciom poniżej 5 roku życia. Często szczepi się również noworodki w 2 miesiącu życia.

Powyższy artykuł został napisany na podstawie publikacji udostępnionej przez National Heart Lung and Blood Institute – instytutu zajmującego się sprawami związanymi z sercem, płucami i układem krwionośnym.