Urojenia

Zdaniem psychiatrów, urojenie jest raczej zewnętrzną oznaką psychozy, aniżeli chorobą. Jest dowodem, że coś się z człowiekiem niedobrego dzieje. Mimo niezbitych dowodów, że rzeczywistość jest inna, chory żyje w świecie wyimaginowanym stanowiącym mniej lub bardziej zniekształconą wersję świata realnego. Mimo niezbitych dowodów ich fałszywości, chory ma urojenia. Zaburzenia urojeniowe zaliczamy do jednego z dwóch rodzajów nieschizofrenicznych zaburzeń paranoidalnych.

Właściwie postawiona diagnoza jest trudna do zdefiniowania, gdyż urojenia są trudne do udowodnienia. Aby uznać daną oznakę psychozy za urojenia, musimy mieć pewność, że dany pogląd uznany jest za niedorzeczny przez większą liczbę osób, do której należy chory wyznający go człowiek.

Postacie urojeń

Wyróżniamy kilka postaci urojeń:

• urojenia prześladowcze
• urojenia somatyczne
• urojenia wielkościowe
• typ mieszany
• urojenia na tle zazdrości
• urojenia na tle erotycznym

Urojenia prześladowcze są niewątpliwie najczęstszymi z występujących urojeń. Do kategorii urojeń prześladowczych zaliczamy wielu: nawiedzonych proroków, fanatycznych reformatorów, śmiertelnie zazdrosnych partnerów, prześladowanych osób, dokuczliwych kierowników i wielu innych. Osoby te normalnie żyją w społeczeństwie, dopóki nie staną się zakałą i nie rozpoznają swoich zaburzeń. W skrajnych wypadkach są bardzo niebezpieczni.

Człowiek, który cierpi na urojenia prześladowcze czuje się:

• osamotniony
• wykorzystywany
• źle traktowany
• okradany
• szpiegowany
• ignorowany
• w inny sposób prześladowany przez swojego przeciwnika

Dajmy przykłady z życia, adekwatne do urojeń prześladowczych:

Osoba, która nie daje sobie rady na swoim stanowisku może uważać, że dzieje się tak za sprawą jej współpracowników, którzy zazdroszczą jej umiejętności radzenia sobie w pracy, i za wszelką cenę niszczą jej karierę. Rezultat jest taki, że osoba zmienia pracę. W nowej pracy sytuacje się powtarza. Niestety chora osoba konfabuluje, że to były pracodawca skierował pismo do obecnego zakładu pracy, po to by jej zaszkodzić.

Urojenia wielkościowe

Wielu paranoików cierpi również na urojenia wielkościowe. Co to oznacza? Urojenia te polegają na przypisywaniu sobie nadzwyczajnych zdolności. Osoby takie umieszczają siebie na czołowym miejscu, np.:

• w centrum misji mesjanistycznych
• doniosłych wynalazków
• reform

Cierpiący na urojenia wielkościowe, dotyczące religii, często wierzą w to, że zostali wybrali przez Boga w celu zbawienia świata. Wielu takich ludzi staje się fanatykami, bojownikami. W tym celu przyłączają się do ekstremistycznych ruchów politycznych. Mają silne przekonanie o swojej słuszności, mimo tego, że wyrządzają więcej szkód, niż pożytku.

Dla kogo szczególnie jest niebezpieczny paranoik?

Do grona osób ulegającym wpływowi chorego zaliczyć możemy zwłaszcza osoby, które szukają pewnego rodzaju punktu oparcia. Są to osoby, które miewają ciągłe wątpliwości i szukają rozwiązań.

Urojenia somatyczne polegają na przekonaniu o swojej poważnej chorobie, mimo braku jakichkolwiek medycznych dowodów. Ludzie ci są z natury histerykami.

Urojenia na tle zazdrości, jak sama nazwa wskazuje polegają na przekonaniu chorego, że partner go zdradza. Chory, który kilkakrotnie przekonał się o wierności swego partnera, nadal żyje w swoim wyimaginowanym świecie zdrady.

Urojenia erotyczne – chory wyobraża sobie, że jest kochany przez jakąś znaną mu osobę. Osoba chora wyobraża sobie i wierzy w to, że ktoś z wyższego szczebla drabiny społecznej pragnie nawiązać z nią kontakt seksualny.

Przyczyny urojeń

Paranoika odróżnia od zwykłych ludzi, którzy mają pecha w życiu, nieodparta skłonność do obwiniania za wszystkie niepowodzenia innych ludzi. Zdaniem wielu lekarzy, osoby cierpiące na urojenia, w dzieciństwie nie nawiązywali bliskich i przyjacielskich kontaktów z rówieśnikami. Nieprzyjemnym bodźcem dla takich dzieci jest fakt, że rówieśnicy trzymają się od nich z daleka, z powodu ich rezerwy.

Za powstanie urojeń odpowiedzialne są prawie zawsze siły zewnętrzne, na które chory nie ma żadnego wpływu. Inne przyczyny urojeń, to:

• guzy mózgu
• choroba Parkinsona
• choroba Alzheimera
• depresja
• alkoholizm
• choroby nadnerczy – zazwyczaj guzki
• choroby tarczycy

Codzienność chorego

Chorego na paranoję trudno odróżnić od zdrowego. Dlaczego? Paranoik zwykle żyje normalnie. Jest przykładnym rodzicem, często pracownikiem, wzorowym mężem, czy wyjątkową córką. Paranoika cechuje w dużej mierze brak zaufania do ludzi. Chory jest przesadnie ostrożny w kontaktach, staje się nieufny, wierzy w to, że każdy chce go oszukać i mu zaszkodzić. W swojej wyobraźni posiada kolekcję faktów i zdarzeń, które pasują do urojonego przez niego spisku organizowanego przez wyimaginowanych wrogów. Chory na urojenie nie potrafi cieszyć się zwyczajnym życiem. W najbardziej skrajnej odmianie zaczyna w końcu uważać się za ofiarę wrogich pomówień i działań innych ludzi.

Paranoik ma tendencje do:

• zniekształcenia rzeczywistości
• imaginacji
• konfabulacji
• podejrzeń
• sztywnego poczucia własnych praw
• niskiego progu frustracji – wrażliwość na porażki

Jak się rozwija myślenie paranoiczne?

Najgłówniejsze etapy myślenia, zmierzające do wystąpienia urojeń to:

• chory nie wierzy w szczere intencje
• chory boi się wykorzystania
• chory obwinia innych za wszystkie swoje porażki
• wrogie nastawienie oraz złość na rzekome zniewagi
• paranoiczna iluminacja

Wszystkie te etapy prowadzą do urojeń, które z kolei mogą zwiększyć się o kolejne dziedziny życia chorego.

Leczenie urojeń

Leczenie paranoika jest niebywale ciężkie, bowiem nie szuka on często leczenia, lecz sprawiedliwości za wszystkie wyrządzone mu krzywdy. Terapia farmakologiczna, w oczach paranoika często jest objawem spisku, który ma na celu zaszkodzenie choremu. Mimo wszelkich utrudnień, leczenie polega zazwyczaj na: psychoterapii i leczeniu farmakologicznym. W sytuacjach urojeń objawiających się zbyt agresywnym zachowaniem wymagane jest leczenie szpitalne. Ponadto pomocna okazuje się: psychodrama, która jest metodą psychoterapii polegającą na wykorzystaniu elementów teatru, oraz technika relaksacyjna, której celem jest uzyskanie stanu relaksu, a zatem opanowanie wegetatywnych objawów lęku i uzyskanie odprężenia psychicznego.

Leczeniem urojeń zajmuje się psychiatra. Leczenie to polega na podawaniu leków przeciwpsychotycznych. Zarówno lekarz, jak też bliscy, muszą wykazywać dużą dozę tolerancji wobec chorego. W żadnym wypadku nie negujemy prawdziwości treści wytwórczych, nie omawiamy i nie tłumaczymy nieprawidłowości głoszonych przez chorego.

Zespoły paranoiczne, ze względu na treść urojeń możemy podzieli się na:

• paranoja zazdrości
• paranoja prześladowcza
• paranoja reformatorska
• paranoja pieniacza
• zespół paranoiczny – np. dochodzenie przez chorego rzekomych krzywd
• paranoja o wspaniałości i wielkości jego wynalazków
• paranoja wynalazcza

Podobnymi zespołami do urojeń zaliczamy np.:

• Zespół paranoidalno-depresyjny, który polega na występowaniu urojeń oraz stanów depresyjnych.
• Zespół paranoidalny – urojenia wpływowe lub owładnięcia. Występują wtedy zaburzenia jaźni, toku myślenia i halucynacje. Chory odczuwa stany lękowe, halucynacje czucia ustrojowego, rzadziej węchowe i smakowe. Chory na zespół paranoidalny wyraża przekonanie, że jest śledzony, zagrożony w swej egzystencji przez jakieś niebezpieczeństwo.

Każdy, borykający się z urojeniami, aby poradzić sobie z codzienną egzystencją w normalnej rzeczywistości musi być pod stałą kontrolą lekarską, gdyż zwykle do końca życia miewa obawy i żyje w swym wyimaginowanym świecie.

Chcielibyśmy jeszcze nadmienić, iż artykuł ten napisany został w celach informacyjnych. Może wzbogacić naszą wiedzę na temat zdrowia psychicznego, jednakże nie zastąpi nam lekarza.

Opracowała
A.Nachtigal