Zapalenie oskrzeli – przyczyny, objawy, jak leczyć?

Zapalenie oskrzeli jest stanem zapalnym oskrzeli, rurek doprowadzających tlen do płuc. Podczas ataku kaszlu chorzy na zapalenie oskrzeli często wymiotują śluzem. Śluz to lepka wydzielina produkowana przez wyściółkę (błonę śluzową) oskrzeli.

Chorobie towarzyszą zwykle charczenie (świszczący lub piszczący dźwięk podczas oddychania), ból lub uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej, stan podgorączkowy i duszności.

Ostre zapalenie oskrzeli
Przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli są infekcje lub inne czynniki podrażniające płuca. Chorobę wywołują również wirusy grypy i przeziębienia. Są one przenoszone drogą kropelkową (rozpylane do otaczającego powietrza w czasie kaszlu) lub poprzez kontakt fizyczny (np. nieumyte ręce). Ostry stan zapalny może zostać spowodowany także zakażeniem bakteryjnym.

Ostre zapalenie oskrzeli trwa około 10 dni. Towarzyszący chorobie kaszel może jeszcze utrzymywać się kilka tygodni po przebytej infekcji.

Określone czynniki zwiększają ryzyko rozwoju ostrego zapalenia oskrzeli – dym tytoniowy (w tym bierne palenie), zanieczyszczone powietrze, kurz i spaliny. Unikanie kontaktu z substancjami drażniącymi płuca minimalizuje ryzyko zachorowania.

W większości przypadków choroba mija po kilku dniach. Jeśli więc podejrzewasz u siebie ostre zapalenie oskrzeli udaj się do lekarza. Będzie on chciał wykluczyć inną poważniejszą chorobę wymagającą opieki lekarskiej.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Przewlekłe zapalenie oskrzeli to utrzymujący się poważny stan zapalny powstający na skutek ciągłego podrażniania oskrzeli.

Zapalenie oskrzeli przechodzi w fazę “przewlekłą”, kiedy chorzy odkrztuszają śluzem przez przynajmniej 3 miesiące w roku lub dwa lata z rzędu (bez żadnej innej widocznej przyczyny). Główną przyczyną choroby jest palenie papierosów. Wirusy i bakterie z łatwością zakażają podrażnione oskrzela. Wtedy stan chorego pogarsza się, a choroba utrzymuje się dłużej. W konsekwencji, cierpiący na przewlekłe zapalenie oskrzeli mogą narzekać na okresowe stany nasilania się objawów.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli to poważna długoterminowa choroba. Wczesna diagnoza i leczenie w połączeniu z rzuceniem palenia papierosów i unikaniem wdychania dymu może pomóc w jej zwalczeniu. Szansa na całkowite wyleczenie jest mała u chorych cierpiących na poważne przewlekłe zapalenie oskrzeli.

Co wywołuje zapalenie oskrzeli?

Ostre zapalenie oskrzeli
Przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli są infekcje lub inne czynniki podrażniające płuca. Chorobę wywołują również wirusy grypy i przeziębienia. Są one przenoszone drogą kropelkową (rozpylane do otaczającego powietrza w czasie kaszlu) lub poprzez kontakt fizyczny (np. nieumyte ręce). Ostry stan zapalny może zostać spowodowany także zakażeniem bakteryjnym.

Określone substancje mogą podrażniać płuca i drogi oddechowe oraz zwiększać ryzyko rozwoju ostrego zapalenia oskrzeli – wdychanie lub bycie wystawionym na działanie dymu papierosowego, zanieczyszczenie powietrza, pyły, opary lub spaliny. Substancje te mogą również nasilać objawy choroby.

Przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli może być również narażenie na kontakt z emisją pyłów lub oparów na przykład po wybuchu lub pożarze.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Przyczyną przewlekłego zapalenia oskrzeli jest wielokrotne oddychanie w oparach dymu co podrażnia i uszkadza płuca oraz tkanki dróg oddechowych. Najbardziej do rozwoju choroby przyczynia się jednak palenie papierosów.

Oddychanie w zanieczyszczonym powietrzu lub oparach dymu i spalin pochodzących ze środowiska lub miejsca pracy również prowadzi do zachorowania.

Chorzy na przewlekłe zapalenie oskrzeli cierpią na okresowe stany nasilania się objawów, w czasie których może rozwinąć się również ostre wirusowe lub bakteryjne zapalenie oskrzeli.

Jakie są oznaki i objawy zapalenia oskrzeli?

Ostre zapalenie oskrzeli
Ostre zapalenie oskrzeli jest najczęściej powikłaniem przeziębienia lub grypy. Do ich objawów zalicza się ból gardła, zmęczenie, gorączka, bole ciała, zatkany nos lub cieknący katar, wymioty i biegunka.

Głównym objawem ostrego zapalenia oskrzeli jest kaszel, któremu towarzyszy przezroczysty śluz (lepka substancja). Jeśli wydzielina jest zabarwienia żółtego lub zielonego może to oznaczać, że rozwinęło się zakażenie bakteryjne. Nawet jeśli infekcja zostanie zażegnana, suchy kaszel może utrzymywać się jeszcze kilka dni lub tygodni.

Inne objawy ostrego zapalenia oskrzeli to charczenie (świszczący lub piszczący dźwięk podczas oddychania), stan podgorączkowy, ból lub ucisk w klatce piersiowej.

Ostre zapalenie oskrzeli staje się poważne, gdy pojawiają się duszności zwłaszcza po wysiłku fizycznym.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Kaszel, charczenie i uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej no oznaki i objawy przewlekłego zapalenia oskrzeli. Odkrztuszaniu może towarzyszyć wydzielanie dużej ilości śluzu. Ten typ kaszlu to inaczej „kaszel palacza”.

Jak leczyć zapalenie oskrzeli?

Główne cele w walce z ostrym i przewlekłym zapaleniem oskrzeli to uśmierzanie objawów i eliminowanie trudności w oddychaniu.

W przypadku ostrego zapalenia oskrzeli lekarz zaleca odpoczynek, picie dużej ilości płynów oraz zażywanie aspiryny (w przypadku dorosłych) lub paracetamolu – leków mających na celu obniżenie gorączki.

Antybiotyki nie są stosowane w walce z ostrym zapaleniem oskrzeli ponieważ nie działają one na wirusy – główną przyczynę choroby. Jeśli stan zapalny wywołany jest przez bakterie, lekarz może przepisać kurację antybiotykową.

Nawilżacze powietrza mogą pomóc w rozluźnieniu śluzu. Przynoszą również ulgę w oddychaniu. Aby zlikwidować charczenie i rozszerzyć drogi oddechowe podaje się leki wziewne bezpośrednio do płuc za pomocą inhalatora.

Lekarz może również przepisać leki mające na celu przyniesienie ulgi lub wyeliminowanie kaszlu oraz wyleczenie stanu zapalnego dróg oddechowych (zwłaszcza gdy utrzymuje się kaszel).

Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania lekarz może zalecić szczepionkę przeciwko grypie i/lub zapaleniu płuc (jeśli pacjent ma 60 lat lub powyżej).

Chorym na przewlekłe zapalenie oskrzeli, u których zdiagnozowano przewlekłą obturacyjną chorobę płuc podaje się także leki, które pomagają w poszerzaniu i oczyszczaniu dróg oddechowych ze śluzu. Są to leki rozszerzające oskrzela (bronchodilatory) podawane drogą wziewną lub sterydy przyjmowane w postaci tabletek lub wziewnie.

Tlenoterapia jest często niezbędnym elementem leczenia, która ma na celu zwalczyć trudności w oddychaniu, a także dostarczyć dostateczną ilość tlenu do organizmu.

Najlepszym sposobem w walce z ostrym i przewlekłym zapaleniem oskrzeli jest wyeliminowanie źródła, które podrażnia i uszkadza płuca. Palacze powinni więc zrezygnować z palenia papierosów. Jest wiele różnych programów i produktów, które pomagają w rzuceniu nałogu. Informacji można zasięgnąć u lekarza. Zaleca się również unikanie biernego palenia jak i miejsc, w których łatwo o kontakt z pyłami, spalinami, oparami oraz substancjami powodującymi zanieczyszczenie powietrza.

Jak zapobiegać zapaleniu oskrzeli?

Nie zawsze można zapobiec ostremu lub przewlekłemu zapaleniu płuc, jednak zawsze można powziąć kroki, aby zminimalizować ryzyko zachorowania. Dlatego ważne jest rzucenie palenia lub nie popadanie w ten nałóg. Unikanie kontaktu z innymi substancjami podrażniającymi płuca – dym z papierosa, opary, zanieczyszczenie powietrza oraz pył – jest równie istotne. Na przykład można zakładać maskę na usta i nos podczas malowania, używania preparatów do usuwania lakieru lub innych substancji produkujących opary. Jednak najważniejszym krokiem mającym na celu ochronę płuc jest zaprzestanie palenia papierosów.

Aby zmniejszyć ryzyko kontaktu z zarazkami i bakteriami zaleca się częste mycie rąk. Każdego roku należy szczepić się przeciwko grypie, zwłaszcza gdy ma się problemy z płucami. Osobom w wieku 60 lat lub powyżej lekarze doradzają szczepienia przeciwko zapaleniu płuc.

Powyższy artykuł został napisany na podstawie publikacji udostępnionej przez National Heart Lung and Blood Institute – instytutu zajmującego się sprawami związanymi z sercem, płucami i układem krwionośnym.