Tracheostomia

Tracheostomia to otwór na przedniej powierzchni szyi prowadzący do tchawicy, który wspomaga oddychanie. Tracheostomia ma zwykle charakter czasowy. Można ją jednak założyć na dłużej, lub nawet na stałe. Zależy to od rodzaju choroby oraz ogólnego stanu zdrowia.

Aby zrozumieć na czym polega tracheostomia należy wiedzieć jak działają drogi oddechowe.

Są to elementy układu oddechowego, które doprowadzają bogate w tlen powietrze do płuc oraz odprowadzają z nich dwutlenku węgla.

W skład dróg oddechowych wchodzą:

• Jama nosowa
• Usta
• Krtań
• Tchawica
• Oskrzela

Powietrze dostaje się do organizmu przez nos i usta. Następnie wędruje przez krtań i tchawicę. Tchawica rozdziela się na dwa oskrzela, które wnikają do płuc.

Tracheostomia stanowi alternatywę w dostarczaniu bogatego w tlen powietrza do płuc bez konieczności oddychania przez nos czy usta. Rurka tracheostomijna, która jest wprowadzana do tchawicy przez otwór wspomaga oddychanie.

Tracheostomię zakłada się w wielu sytuacjach. Najczęściej wtedy, gdy chorego trzeba podłączyć do respiratora/wentylatora (urządzenia pomagającego oddychać) na okres 1-2 tygodni. Pacjent jest połączony z maszyną za pomocą rurki tracheostomijnej.

Tracheostomię wykonuje się również w przypadku niedrożności górnych dróg oddechowych oraz upośledzenia odruchu kaszlowego. Kaszel to naturalny odruch, który chroni płuca poprzez oczyszczanie dróg oddechowych ze śluzu i bakterii. Rurki tracheostomijnej używa się w celu usunięcia lub wyssania śluzu.

Tracheostomia to także rozwiązanie, choć rzadziej stosowane, dla chorych z zaburzeniami połykania po przebytym wylewie lub innych schorzeniach.

Najważniejszym powodem wykonywania tracheostomii jest jednak konieczność oddychania za pomocą respiratora przez okres 1-2 tygodni.

Respirator to urządzenie, które wspomaga oddychanie. Jest ono połączone z tracheostomią poprzez rurkę tracheostomijną, która służy jako kanał, przez który bogate w tlen powietrze jest wentylowane z maszyny do płuc.

W przypadku chorych, którzy są całkowicie przytomni respirator stanowi o wiele wygodniejszą alternatywę dla zwykłej rurki do oddychania, którą umieszcza się w nosie lub ustach i tchawicy. Rurka tracheostomijna w tracheostomii nie przeszkadza w jedzeniu ani rozmawianiu.

W zależności co jest powodem zastosowania u chorego tracheostomii, może przybrać ona charakter czasowy lub stały. Jeśli oddychanie za pomocą respiratora będzie konieczne przez resztę życia, tracheostomia zostanie założona na stałe.

Jeśli lekarz zdecyduje o odłączeniu pacjenta od respiratora, tracheostomia nie będzie dłużej potrzebna. Otwór, przez który przechodziła rurka tracheotomijna zabliźni się sam lub zostanie zamaskowany chirurgicznie.

Chorzy cierpiący na schorzenia powodujące upośledzenie odruchu kaszlowego lub niedrożność dróg oddechowych

Tracheostomię zakłada się także, gdy chory cierpi na zaburzenia odruchu kasłania. Kaszel to naturalny odruch, który chroni płuca poprzez oczyszczanie dróg oddechowych ze śluzu i bakterii. Rurki tracheostomijnej używa się w celu usunięcia lub wyssania śluzu.

Tracheostomię wykonuję się również w celu udrożnienia górnych dróg oddechowych.

Przykłady chorób, schorzeń lub innych czynników, które mogą spowodować upośledzenie odruchu kaszlowego lub niedrożność dróg oddechowych to:

• Wrodzone wady górnych dróg oddechowych (u dzieci)
• Uszkodzenie dróg oddechowych na skutek dymu papierosowego lub poparzeń chemicznych
• Ostre reakcje alergiczne i zakażenia
• Wycięcie krtani (np. w leczeniu raka)
• Śpiączka
• Choroby nerwowo-mięśniowe, które paraliżują lub osłabiają mięśnie i nerwy biorące udział w oddychaniu
• Uszkodzenia rdzenia kręgowego

Niektóre z chorób mają charakter czasowy. Kiedy po przebytej chorobie pacjent jest w stanie samodzielnie oddychać, tracheostomia zostaje ściągnięta. W przypadku innych schorzeń, tracheostomię zakłada się na dłużej lub nawet na stałe

Chorzy z zaburzeniami połykania

Tracheostomia u ludzi z zaburzeniami odruchu połykania po wylewie lub innych chorobach jest stosowana do czasu, gdy są już w stanie samodzielnie przełykać jedzenie.

Jakie są zagrożenia wynikające z tracheostomii?

Tracheostomia może powodować wiele powikłań. Niektóre mogą nastąpić zaraz po wykonaniu zabiegu. Inne wynikają z samego kontaktu z rurką.

Ryzyko komplikacji można zmniejszyć dzięki odpowiedniej opiece oraz pielęgnacji tracheostomii.

Natychmiastowe powikłania

Powikłania pojawiające się zaraz po zabiegu dotyczą:

• Krwawienia i infekcji
• Odmy płucnej – dostania się powietrza do jamy opłucnej co może powodować nagły ból i uczucie duszności. Na skutek wzrostu ciśnienia w jamie opłucnej płuco może się zapaść
• Odmy podskórnej – dostanie się powietrza pod skórę

Późniejsze powikłania

Z czasem mogą pojawić się kolejne komplikacje, np. infekcje, które mogą uszkodzić tchawicę. Na skutek patologicznych procesów, między tchawicą a przełykiem może wytworzyć się przetoka (przełyk to przewód łączący usta z żołądkiem).

Taka przetoka może spowodować przedostawanie się jedzenia i śliny do płuc, a następnie spowodować zapalenie płuc. Objawy przetoki to ostry kaszel i trudności w oddychaniu

Powikłania wynikające z kontaktem z rurką

Rurka również może być przyczyną problemów. Może na przykład przez przypadek ześlizgnąć się lub całkowicie wypaść ze tracheostomi. Inne powikłania to:

• Ziarnina w drogach oddechowych
• Zwężanie lub zapadanie się dróg oddechowych znajdujących się nad rurką do tracheostomii
• Podrażnienie lub krwawienie wyściółki tchawicy na skutek otarć powodowanych przez rurkę
• Zablokowanie tracheostomii przez wyschniętą wydzielinę lub masy śluzu
• Infekcje
• Niezagojenie się otworu po wyciągnięciu rurki

Powyższy artykuł został napisany na podstawie publikacji udostępnionej przez National Heart Lung and Blood Institute – instytutu zajmującego się sprawami związanymi z sercem, płucami i układem krwionośnym.